Pat Parelli

Od autora: Mój program jest stworzony w celu nauczenia ludzi, w jaki sposób uczyć konie. Chcę abyście wiedzieli, jak jesteście dobrzy i żebyście korzystali z savvy, gdy sytuacja wymyka się wam spod kontroli. Bezpieczeństwo jest najważniejsze i dopóki nie osiągniecie Poziomu 4, będę miał obawy o wasze bezpieczeństwo w kontakcie z ogierem. Rozwiązaniem zatem jest odstawić ogiera na bok i najpierw podnieść poziom waszego savvy... i pamiętajcie, dobre ogiery dają wspaniałe wałachy.

Kiedyś widziałem kobietę zabitą przez ogiera. Ugryzł ją w szyję i rozerwał przełyk. Znam inną osobę, której zostały odgryzione dwa palce, a wszystkie ścięgna przedramienia pozrywane. Znałem ludzi, którzy zostali podniesieni za ramię lub za brzuch, w szczękach ogiera. Ja sam zostałem podniesiony i wleczony w ten sposób dwa razy.

Pewien ogier w Kalifornii żyje w labiryncie ogrodzeń, które prowadzą go do pomieszczenia rozrodczego tak, żeby nikt nie musiał go prowadzić. Usunięto mu wszystkie zęby. Inny ogier, jeden z najlepszych ogierów czystej krwi na świecie, był tak złośliwy, że tylko jedna osoba mogła się nim zajmować. Każdy inny, kto wchodził do jego boksu lub na padok, musiał być chroniony przez kogoś z widłami. W najlepszych ośrodkach na świecie stajnie rozrodcze przypominają sale tortur, wyposażone w łańcuchy, baty, pęta, kaski i kamizelki kuloodporne. Mimo to, każdego roku, podczas każdego okresu rozrodczego, ludzie są ranieni, okaleczani i zabijani przez ogiery.

Co wam to mówi o potencjalnych niebezpieczeństwach związanych z posiadaniem ogiera? W walce, nawet niedźwiedź grizzly nie ma szans z ogierem. Większość osób, która przeżyła niemiłe spotkanie z ogierem, powie wam, że nigdy nie widziała jego nadejścia... następną rzeczą, z której zdali sobie sprawę, to że znaleźli się w jego szczękach.

Część z was pomyśli, że przesadzam. Zbyt często właściciele ogierów myślą sobie: "Mnie się to nie przytrafi". Pozwólcie, że wam coś powiem - wolę, żebyście wkurzyli się na mnie za to co mówię, niż żebym usłyszał informację o waszym nieszczęściu. Ogiery są wspaniałymi, wzbudzającymi respekt stworzeniami. Wymagają jednak całkowicie nowego poziomu savvy.

Zadaniem ogiera jest reprodukcja i walka o przywództwo. Niczemu nie pozwoli stanąć na swojej drodze. Ogiery będą walczyły o przywództwo nawet do śmierci. Kiedy libido ogiera zostaje pobudzone, staje się on wtedy "superkoniem". Ma więcej siły, większą wolę walki, większą odwagę, większe pragnienie i jest bardziej zdeterminowany niż kiedykolwiek. Jego hormony są jak paliwo rakietowe. Testosteron zmieszany z adrenaliną zwiększa jego potencjał dziesięciokrotnie.

Ostatnio pewien student spytał mnie, czemu niektóre ogiery wydają się znacznie łagodniejsze od innych. Czy nie są one bezpieczniejsze i łatwiejsze w prowadzeniu? Owszem, w niektórych sytuacjach, ale nie zawsze. To ten typ ogiera, który rozerwał gardło swojej właścicielce.

Weźcie przykład łagodnie usposobionego męża, który wychodzi na spacer z żoną. Wszyscy znają go jako życzliwego, zrównoważonego, przyjacielskiego faceta. Nigdy nie widziano, żeby zachowywał się podle albo wściekł się. Nikt nawet nie pomyśli, że to w nim siedzi. Dopóki kilku facetów nie zwróci się niestosownie do jego żony. A wtedy uważajcie!

Ten miły człowiek zmienia się w tornado. Staje do walki, gotowy bronić swojej kobiety. Nie ma to żadnego związku z lewą półkulą mózgu czy logiką; jest to całkowicie związane z prawą półkulą, czy też z instynktami. W takiej sytuacji jest zdolny do wszystkiego. Uderza mu adrenalina i staje się on supermanem.

Z ogierem wszystko może być w porządku, dopóki:

• nie znajdzie się w obecności klaczy
• nie staniecie na jego drodze
• nie zakwestionujecie jego przywództwa, nawet poprzez użycie Siedmiu Zabaw

Prawdą jest, że niektóre ogiery posiadają silniejsze libido niż inne. Dla większości jest to wrodzone. Ale stan zdrowia i wytrenowanie mogą również wpływać na jego zachowanie.

Na przykład źle odżywiony koń będzie miał mniej energii i mniejsze pożądanie, niż koń wytrenowany, dobrze odżywiony i dobrze się czujący. Często widywałem chude, zarobaczone, apatyczne ogiery, które zamieniały się w ziejące ogniem smoki, gdy tylko powróciły do zdrowia.

Kolejnym ważnym czynnikiem jest ułożenie konia. Weźmy pod uwagę sposoby, w jakie młody ogier może być układany: wspólnie z innymi klaczami i wałachami, wspólnie z innymi ogierami lub w odosobnieniu. Różnorodne scenariusze mogą mieć wpływ na jego zachowanie.

Zdałem sobie sprawę, że im bardziej nienaturalne jest otoczenie, tym bardziej zachowanie odbiega od normy. Wiele ogierów jest izolowanych od innych koni. Nierzadko pielęgnują je i opiekują się nimi osoby, które nie znają naturalnych metod budowania związków opartych na szacunku. Są one traktowane w sposób agresywny, karane za nadpobudliwe zachowanie, powstrzymywane przez łańcuchy na nosach i dziąsłach, trzymane na krótkich wodzach. Porównałbym je z więźniami, których zachowanie rzadko ulega poprawie w trakcie odsiadki; wręcz przeciwnie, staje się ono jeszcze bardziej naganne.

Ogiery łakną kontaktu z innymi końmi, dlatego też odosobnienie tylko pogarsza ich zachowanie. Niezdolne do sprawowania swojej roli, samotne ogiery stają się ekstremalnie przygnębione. Potem, kiedy spotkają inne konie, wykazują ogromną agresję i stają się bardzo trudne do opanowania.

Postawcie się w sytuacji ogiera. Trzymani w odosobnieniu, nie macie kontaktu z otoczeniem, ani wystarczającej ilości ćwiczeń czy też wystarczających bodźców psychicznych i emocjonalnych. Nagie "dziewczyny" są przeprowadzane przez waszą stajnię każdego dnia. Stajecie się mocno sfrustrowani i znudzeni. Wtedy zabierają was do stajni rozrodczej. Kiedy zostaniecie wyprowadzeni z boksu, jak się zachowacie? Dobrze wiecie dokąd idziecie i co się stanie, więc stajecie się podnieceni i zaczynacie stawać dęba. Klacz jest spętana i unieruchomiona, a wy tylko wskakujecie na jej grzbiet. Bez przedstawiania się, bez przyjacielskiej pogawędki, bez gry wstępnej, bez odtrącania przez klacz za grubiańskie czy niegrzeczne zachowanie. Moim zdaniem, to nic innego jak kontrolowany gwałt. Tak traktowane ogiery uczone są bycia gwałcicielami.

Z drugiej strony, gdy ogiery są wychowywane z innymi końmi, uczą się być uprzejmymi. Jeżeli zachowują się niegrzecznie, spotykają na swojej drodze zęby albo kopyta. Musicie rozumieć końską psychikę i instynkt stadny, a w przypadku ogiera potrzebujecie całej ciężarówki savvy. Musicie wiedzieć, w jaki sposób zdobyć jego szacunek bez użycia przemocy. Musicie szybko orientować się w sytuacji i zawsze działać o krok szybciej, niż koń myśli. To dlatego praca z ogierami jest częścią Poziomu 4. Musicie ukończyć co najmniej Poziom 3. Musicie być końskim Bruce'em Lee, znać Kung Fu, co oznacz, że musicie być naprawdę świetni: psychicznie, emocjonalnie i fizycznie.

Ogiery wymagają Savvy...

Na pewno widzieliście go kiedyś; może nawet jesteście właścicielem jednego z nich... młody ogier, który bez przerwy was figlarnie podszczypuje. To chyba najczęściej zadawane mi pytanie: "Jak mam sobie z tym poradzić?" Po pierwsze, szczypanie jest zachowaniem lekceważącym, pozbawionym szacunku. Podszczypujący koń bawi się w gry - dokładnie rzecz biorąc, w Porcupine Game (Zabawa w Jeża), i najczęściej wygrywa je. Jeżeli może się zakraść, uszczypnąć i następnie zrobić unik, - wygrywa. Popatrzcie tylko na bawiące się ze sobą młode konie. Zobaczycie dokładnie ten sam wzór: uszczypniecie, odskok i unik. Jeszcze lepiej, gdy uda mu się was zdenerwować; zdobywa wtedy więcej punktów!

Odpowiedzią dla tego konia nie jest jednak kara. Tak jak nie jest odpowiedzią dla żadnego innego konia zachowującego się w ten sposób. To dlatego potrzebujecie wystarczającego poziomu savvy, żeby wygrać Seven Games, a szczególnie Porcupine Game, i to tak, żeby wasz koń nie czuł się przegrany. Jeżeli zdobędziecie szacunek konia, nie będzie zabawiał się waszym kosztem. Nie możecie jednak zdobyć szacunku konia poprzez karanie. Nie tylko nie rozwiąże to problemu, ale też pewnego dnia, kiedy koń będzie w złym nastroju, może obrócić się przeciwko wam i tego złego dnia ogier może stać się waszym najgorszym koszmarem.

Niewiele ogierów jest świetnymi reproduktorami. Zbyt wielu ludzi trzyma ogiery tylko dlatego, że nie mają serca ich wykastrować. Mimo to, taki ogier nadal żyje w frustracji. Zamiast zapładniać kilka razy dziennie w trakcie okresu rozrodczego, jest wykorzystywany raz albo dwa razy w roku, jeśli mu dopisze szczęście. A jego hormonalne i instynktowne popędy nadal pozostają niezaspokojone. Bez wystarczającego ujścia dla jego libido, będziecie mieć do czynienia z bardzo sfrustrowanym lub zestresowanym ogierem, z potencjalnie poważnymi konsekwencjami.

Moje ogiery poddaję kastracji w ciągu dwóch tygodni od urodzenia. Później, jądra mogą być trudne do zlokalizowania, a następną rzeczą, której się dowiadujecie, to fakt, że w ciele dorastającego źrebaka szaleje potok hormonów. Niektóre osoby są zaniepokojone tym, że wczesna kastracja będzie miała zły wpływ na rozwój i osiągnięcia konia, ale z mojego doświadczenia wynika, że te obawy nie mają podstaw. Wiele z moich wałachów zostało wykastrowanych dziesięć dni po urodzeniu i wyrosło na silne, piękne konie.

Nie pozostawiajcie waszego źrebaka ogierem. Dokoła żyją tysiące ogierów, które powinny były zostać wykastrowane ze względu na ich kiepską sylwetkę, pochodzenie lub osobowość. Osłabiają cechy dziedziczne i są ciężarem dla właścicieli. Jeżeli wasz koń jest ogierem, nigdy nie możecie się zrelaksować.

Ogiery hodowane przez ludzi o dużym poziomie savvy są rzadkością. Hiszpańska Szkoła Jazdy i wspaniały Fredy Knie (z Cyrku Knie ze Szwajcarii) są dwoma znakomitymi przykładami. Do swoich pokazów używają wyłącznie ogierów, bo ogiery mają w sobie to "coś ekstra." We właściwych rękach, jest to naprawdę fenomenalne. Ich ogiery są pełne szacunku i spełnione. Powtarzam, spełnione. To prawdopodobnie rzecz, której większość ludzi niedocenia najbardziej. Być właścicielem ogiera nie znaczy jedynie radzić sobie z jego zachowaniem; oznacza to również mieć wzgląd na jego styl życia i jego potrzeby. W końcu, naturalni jeźdźcy zawsze myślą o rzeczach z końskiego punktu widzenia w pierwszej kolejności.

Postawcie się na miejscu ogiera.


powrót